DANH MỤC
Huyết áp thấp tư thế là gì ? Các loại thuốc dễ gây huyết áp thấp tư thế ? Cách dự phòng như thế nào
Huyết áp thấp tư thế là do sự thay đổi tư thế của cơ thể, như đang nằm đột nhiên đứng thẳng dậy, hoặc đứng trong một thời gian dài gây nên huyết áp thấp. Thông thường sau khi đứng, huyết áp tâm thu thấp 20mmHg hoặc huyết áp tâm trương thấp hơn 10mmHg so với khi nằm ngửa đó là huyết áp thấp tư thế.
Huyết áp thấp tư thế chia ra hai loại: Loại đột phát và thứ phát. Huyết áp thấp đột phát phần lớn do rối loạn thần kinh thực vật làm cho công năng co động mạch nhỏ mất thăng bằng khi đứng gây nên. Biểu hiện chủ yếu khi người bệnh đứng thì huyết áp xuống thấp. Ngoài ra người bệnh có thể đứng không vững, mắt mờ, chóng mặt, hoa mắt, yếu ớt, mất khả năng khống chế đái tiểu tiện.. Trường hợp nghiêm trọng có thể bị hôn mê. Huyết áp thấp thứ phát thường thấy ở những người bị bệnh tủy sống, bệnh truyền nhiễm cấp tính, hoặc nhiễm trùng nghiêm trọng ( như viêm thùy phổi lớn ), rối loạn nội tiết, suy dinh dưỡng mạn tính hoặc sau khi dùng thuốc hạ huyết áp, thuốc an thần.v.v…
Huyết áp thấp tư thế là bệnh thường thấy của người cao tuổi. Theo thống kê, huyết áp thấp tư thế ở người 65 tuổi trở lên chiếm khoảng 15%, trong đó những người trên 75 tuổi chiếm 30 – 35%. Người cao tuổi do hệ thống tim mạch dần dần bị xơ cứng, chất sợi có độ đàn hồi trong mạch máu lớn cũng bị giảm kỳ tâm thu của người cao tuổi tăng cao. Huyết áp cao lâu dài, không những làm tổn hại độ mẫn cảm của bộ thụ cảm áp lực ( năm ở động mạch cảnh ), mà còn ảnh hưởng đến sự tổng hợp của mạch máu và tâm thất. Khi tư thế bỗng nhiên thay đổi hoặc sau khi uống thuốc hạ huyết áp, mức độ nguy hiểm của hiện tượng thiếu máu cũng tăng lên nhiều. Ngoài ra, khả năng chịu đựng dung lương máu thiếu ở người cao tuổi tương đối kém, có thể liên quan với sự trợ ngại do sự tran đầy tâm thất trong thời kỳ tâm trương. Do đó, bất cứ một sự mất quá nhiều nước nào do bệnh cấp tính gây nên, hoặc uống dịch thể không đủ, hoặc sau khi uống thuốc hạ huyết áp và thuốc lợi tiểu, người bệnh bình thường ít hoạt động, hay nằm lâu trên giường, sau khi đứng lên đều dễ gây nên huyết áp thấp tư thế.
Khi phát sinh huyết áp thấp tư thế, người bệnh cần đo nhiều lần huyết áp ở các tư thế khác nhau, để chẩn đoán chính xác và điều trị đúng bênh, tránh hậu quả xấu do bị hôn mê gây nên.
Huyết áp thấp tư thế, ngoài việc điều trị nguyên nhân phát sinh bệnh, người bệnh cần chú ý các điều sau:
- Ăn uống hợp lý, dinh dưỡng đầy đủ, tránh ăn quá no hoặc bị đói, không uống rượu.
- Kiên trì rèn luyện thể thao hợp lý, tăng cường thể chất, bảo đảm thời gian ngủ đầy đủ, tránh làm việc mệt nhọc và đứng lâu
- Những người có triệu chứng bệnh rõ ràng, có thể mang bít tất dài co giãn, dùng thắt lưng chặt. Đối với một số ít người bệnh huyết áp thấp tư thể mạn tính có thể điều trị bằng thuốc, như viên Bổ trung ích khí ( thuốc bắc ), đồng thời có thể thử dùng hoocmon vỏ tuyến thượng thận.
- Để phòng huyết áp thấp tư thế, người bệnh có thói quen nằm giường lâu và những người cao tuổi bị cao huyết áp khi đứng dậy phải từ từ, trước khi đứng lên cần phải làm động tác chuẩn bị, như cử động tay chân nhẹ, để giúp cho việc thúc đẩy máu ở tĩnh mạch chạy về tim làm tăng huyết áp lên, tránh xảy ra huyết áp thấp tư thế.
Thuốc dễ gây nên huyết áp thấp tư thế có bốn loại:
a ) Thuốc chống cao huyết áp: Một số loại thuốc chống cao huyết áp có thể làm giảm độ căng của mạch máu, làm giãn mạch và hạ huyết áp đột ngột.
b ) Thuốc an thần: Một số loại thuốc an thần ngoài tác dụng an thần ra, còn có tác dụng kháng adrenalin, làm giãn mạch, Huyết áp hạ xuống; ngoài ra còn có thể làm giãn tĩnh mạch nhỉ khiến lượng máu chảy về tim giảm.
c ) Thuốc kháng adrenalin: Một số loại thuốc này tác động vào thụ thể andrenalin ( thụ thể làm co mạch máu ) ngăn trở tác dụng co mạch của chất noradrenalin.
d ) Thuốc làm giãn mạch: Nitroglycerin có thể trực tiếp làm giãn cơ trơn của mạch máu.
Do đó khi dùng các loại thuốc nói trên, cần hết sức thận trọng, tránh phát sinh huyết áp thấp tư thế.
Phương pháp dự phòng:
a ) Người bệnh sau khi dùng các loại thuốc trên không được đứng dậy đột ngột, tốt nhất nên nằm nghỉ 1 -2 tiếng. Sau khi đứng dậy, nêu có cảm giác chóng mặt thì phải tiếp tục nằm nghỉ.
b ) Sau khi dùng thuốc, ban đêm dậy đi lại tiểu tiện rất dễ bị huyết áp thấp tư thế, cho nên tốt nhất phải gọi người đi cùng
c ) khi bị ra mồ hôi nhiều, tắm nước nóng, ỉa chảy, cảm mạo, uống rượu.. đều là những nguyên nhân gây nên huyết áp thấp. Người bệnh cần tránh, sáng sớm lúc thức dậy cần cẩn thận.
Khi phát sinh huyết áp thấp tư thế, phải đưa ngay người bệnh ra chổ không khí thông thoáng, hoặc để đầu thấp xuống, cởi cúc áo cổ, giữ nhiệt thích đáng, người bệnh sẽ mau chóng tỉnh lại. Đối với những người bệnh do phát bệnh liên tục, tương đối lâu, thần trí mơ hồ có thể châm cứu vào các huyết bạch hội, Nhân trung, Thập tuyên. Khi cần thiết thì tiêm thuốc tăng áp dưới sự chỉ dẫn của thầy thuốc.
